Open Monumentendag verbindt mensen met monumenten en laat zien dat de verhalen en schoonheid van monumenten een verrijking voor onze leefomgeving en voor onszelf zijn. Het is met jaarlijks ruim een miljoen bezoekers (2022: 1,3mln) het grootste gratis culturele evenement in Nederland.
In 2023 is het twintig jaar geleden dat het UNESCO verdrag voor de Bescherming van het Immaterieel Cultureel Erfgoed is gesloten en dat wordt gevierd door het
thema 'Leven erfgoed' in 2023 te koppelen aan Open Monumentendag. Levend Erfgoed, oftewel immaterieel, zijn de culturele gebruiken, tradities en ambachtelijke vaardigheden die mensen van huis uit hebben meegekregen, die zij zich eigen hebben gemaakt en die zij op hun beurt weer doorgeven.
Deze vorm van erfgoed is voortdurend in beweging en verandert met de tijd mee. Denk aan het ambacht van de molenaar, de klompenmaker, heggenvlechters, of aan de Caribische verteltraditie Anansi, Gregoriaanse zang, de danskunst bubbling, bloemencorso’s, fanfares, het bakken van poffertjes en de Indische rijsttafeltraditie. (Levend) erfgoed verbindt ons allemaal. Levend Erfgoed zal tijdens het Open Monumentendag weekend extra aandacht krijgen in en om de opengestelde monumenten in Nederland.