Verrijking van eeuwen als anderhalve meter uitdaging, door Marijke Brouwer

Het is stil op Huis Bergh. De deuren zijn gesloten. Het seizoen is voor het eerst in ruim 50 jaar niet gestart op 1 april. Geen bezoekers, bruiloften en partijen, lege logeertorens en ook geen tentoonstelling. Vanuit mijn kantoor in het koetshuis van de voorburcht kijk ik uit op het kasteel, dat staat te lonken in de voorjaarszon.

Met z’n tienen werken we tijdens de coronacrisis in koetshuis en kasteel. Er zijn meer dan voldoende kamers om ieder in een eigen kamer te kunnen werken. Op anderhalve meter. We hebben ons protocol ingediend bij de gemeente Montferland en hopen op 4 juni weer gasten te mogen ontvangen. (Inmiddels is bekend dat het protocol is goedgekeurd, de deuren gaan dus per 4 juni weer open voor het publiek!) Vooraf moeten bezoekers een tijdsblok reserveren. We hebben een aparte in- en uitgang en looproutes met eenrichtingsverkeer uitgezet door het kasteel. Het is zelfs mogelijk de prachtige, maar kleine Italiaanse kamer te bezoeken, met unieke werkjes uit de 14e eeuw. Daar mogen maximaal twee bezoekers tegelijk in. Een bijzondere ervaring voor liefhebbers. Torenbeklimming, rondleidingen en een audiotour zijn helaas niet mogelijk.

Uit de Italiaanse kamer hebben wij een werk in bruikleen gegeven aan het museum van Perugia. Jarenlang hebben zij gewerkt aan een tentoonstelling rondom hun grote schilder Tadeo di Bartolo. Werken van over de hele wereld zijn naar Perugia gehaald. De tentoonstelling is 1 dag open geweest. Dat is zo verschrikkelijk. Het kan dus echt veel erger. Gelukkig loopt onze tentoonstelling 'Liefde voor de middeleeuwen' nog tot najaar 2021. We hopen dat deze wel voor publiek te zien zal zijn.

In de tussentijd komen we toe aan allerlei klussen en achterstallig werk dat normaal blijft liggen. Het archief wordt tot in de puntjes bijgewerkt, alle kantoren zijn keurig opgeruimd. Dat is dan weer een voordeel. Zeker vanwege de gemiste inkomsten. Onze vrijwilligers zijn voor het grootste deel 70 plus. Willen en kunnen zij komen werken? Voor hen is het kasteel ook een manier om hun sociale contacten te kunnen behouden.

We zijn zoveel meer dan een kasteel. Het is een landgoed van 500 ha grond, een bos. Huis Bergh heeft het grootste Nederlandse privé archief, na dat van het Koninklijk Huis. We hebben landerijen en 30 panden die worden verhuurd. Het archief bevat prachtige documenten, waaronder de toewijzing uit de tol van Rhenen door de bisschop van Utrecht uit 1227, het oudst bewaarde stuk in het archief. De oudste documenten van onze tuinen stammen uit de 15e eeuw: compleet met plattegronden van bijvoorbeeld de moestuin. Het is heel bijzonder dat we dit archief ter plekke nog hebben. Op basis van de archiefstukken zijn de tuinen in 2016 in de middeleeuwse staat hersteld.

In 2017 hebben we een manuscript kunnen verwerven met voorin het wapen van Bergh. Wellicht hebben de Heeren van Bergh opdracht gegeven tot het opstellen ervan. Het is een geschiedschrijving, een uniek kroniekenhandschrift met prachtige pentekeningen van de machthebbers van destijds en hun wapen: pausen, bisschoppen en koningen, hertogen en graven. Hierover maken we een tentoonstelling samen met wetenschappers uit België en Duitsland. We willen bruiklenen uit heel Europa verzamelen, met vergelijkbare manuscripten. Dit is waarop wij ons richten. Want achter de schermen gaan wij gewoon door met plannen maken. In de hoop dat we in het najaar van 2021 het publiek mogen verwelkomen voor deze buitengewone tentoonstelling. Vol verwachting en met goede moed!